CAPUT VIII.

De eo quod scriptum est in Exodo, Oculum pro oculo, dentem pro dente (Exod. XXI, 24); et caetera talia. Huic loco Manichaei, quod in veteri Lege par vindicta permittitur, et dicitur oculum pro oculo, dentem pro dente esse perdendum, sic calumniantur, quasi et ipse Dominus haec duo sibi veluti adversantia atque contraria in Evangelio demonstraverit. Ipse enim ait: Audistis quia dictum est antiquis, Oculum pro oculo, et dentem pro dente: ego autem dico vobis, non resistere malo; sed si quis te percusserit in maxillam, praebe illi et alteram; et quicumque voluerit tecum judicio contendere, et tunicam tuam auferre, dimitte illi et pallium (Matth. V, 38-40). In quibus duabus sententiis revera duorum Testamentorum differentia demonstratur, sed amborum tamen ab uno Deo constitutorum. Nam quoniam primo carnales homines ardebant multo amplius se vindicare, quam erat illa injuria, de qua querebantur, constitutus est eis primus lenitatis gradus, ut injuriae acceptae mensuram nullo modo dolor vindicantis excederet. Sic enim et donare aliquando posset injuriam, qui eam primo non superare didicisset. Unde Dominus jam per Evangelii gratiam ad summam pacem populum deducens, huic gradui superaedificavit alterum; ut qui jam audierat non ampliorem vindictam, quam quisque laesus esset, reddere, placata mente totum se donare gauderet. Quod etiam in illis veteribus Libris Propheta praedicat, dicens: Domine Deus meus, si feci istud, si est iniquitas in manibus meis, si reddidi retribuentibus mihi mala (Psal. VII, 4, 5). Et alius propheta dicit de hujusmodi viro patiente injurias, et lenissime tolerante: Dabit percutienti se maxillam, saturabitur opprobriis (Thren. III, 30). Ex quo intelligitur et mensuram vindicandi recte carnalibus constitutam, et omnimodam injuriae remissionem, non tantum in Novo Testamento esse praeceptam, sed longe ante in Vetere praenuntiatam.