ADMONITIO IN LIBROS CONTRA JULIANUM.
In his libris Hieronymus presbyter laudatur tanquam vita jam functus (Lib. 1, n. 34; lib. 2, n. 36). Porro e vivis ille anno Christi 420, pridie kalendas octobris excessit. Hos ergo libros non ante annum 421 collocare licet. Enimvero ipse Augustinus in Retractationibus post opus ad Bonifacium quod contra duas Pelagianorum Epistolas anno 420, aut non multo serius editum est, subsequenti eos loco recensuit.
In primo libro peccati originalis dogma, jam ante a se libro priore de Nuptiis et Concupiscentia explicatum confirmaturus, ostendit primum Manichaei erroris criminationem, qua Catholicos, dogmatis istius defensores, afficere Julianus nitebatur, in clarissimos quosque Patrum, tam graecorum, quam latinorum, recidere: altera deinde parte libri demonstrat, Manichaeos temerariis aliquot ipsius Juliani sententiis plurimum adjuvari.
In secundo, Pelagianorum contra originale peccatum argumentationes quinque convellit auctoritate praecedentium Ecclesiae doctorum, episcoporum videlicet illustriorum decem, Irenaei, Cypriani, Reticii, Olympii, Hilarii, Gregorii Nazianzeni, Ambrosii, Basilii, Joannis Constantinopolitani, et Innocentii; necnon testimonio presbyteri Hieronymi, viri sancti ac pereruditi.
Hinc jam singulis quatuor Juliani libris Augustinus singulos totidem suos opponit, dicta illius omnia excutiens, iis tantum praetermissis quae nodum quaestionis ullum non habent. Ac tertio quidem suo primum adversarii librum sic refellit, ut contra eum probet, quamvis Deus bonus hominum sit conditor, bonaeque sint nuptiae et ab ipso institutae, malam tamen esse concupiscentiam, qua caro contra spiritum concupiscit. Hoc malo bene uti conjugium, meliusque non uti continentiam. Malum autem istud non ex alia substantia Deo coaeterna, ut Manichaeus insanit, nobis esse permixtum; sed per Adae inobedientiam exortum atque traductum, et per Christi obedientiam expiandum sanandumque. Ex ipsis quoque Juliani dictis malam ostendit esse libidinem.
In quarto, contra secundum librum Juliani duo praesertim docet, unum quidem, virtutes Infidelium veras non esse: alterum vero, malam esse concupiscentiam, quod ipsis etiam Gentilium sententiis, praebente occasionem Juliano, commonstrat. Circa medium libri paucis obiter ostendit, quomodo gratia non secundum merita detur, nec tamen in fatum sit referenda: utque intelligendum quod Apostolus ait, Deum velle omnes homines salvos fieri.
In quinto, librum adversarii tertium confutans, dicit cur novam haeresim quae originis peccatum negat, detestetur multitudo christiana, quia nimirum imaginem Dei tantos hic in parvulis cruciatus pati, et si absque Baptismo intereant, a regno Dei excludi novit. Perizomata a parentibus primis ob pudorem ex peccato venientem assumpta probat. Peccatum posse esse praecedentis peccati poenam. Ex eadem damnationis massa esse alios gratis electos, alios vasa irae factos. Concupiscentiam non ideo laude dignam, quod per eam hominis inobedientia puniatur; sed semper esse malam, in illis etiam, qui ei non consentiunt. Quomodo intelligendum illud Apostoli, ut sciat unusquisque suum vas possidere. Verum sine concubitu esse, quale Mariae cum Joseph fuit, conjugium. Frustra Julianum ex Aristotelicis categoriis contra originale peccatum argutari. Quid caro Christi a caeterorum hominum carne peccati distet. Manichaeis minime favere Catholicos, dum libidinis malum et originis vitium agnoscunt; sed Pelagianos potius, cum «de ea re quae a peccato libera est» dicunt «peccata non nasci.»
Sexto tandem libro ad Juliani quartum respondens, nasci hominem cum peccato confirmat ex Baptismo parvulorum, ex Apostoli verbis, et ritu exorcismi ex exsufflationis baptizandorum. Oleae et oleastri exemplo convenienter exponit quomodo ex parentibus regeneratis ac justis nascantur filii peccatores et regenerandi. Peccatum originale in primis parentibus voluntarium esse ostendit, ac nobis quidem alienum proprietate actionis, nostrum tamen contagione propaginis. Hujus peccati merito fieri, ut tantis ab infantia miseriis atteratur genus humanum, utque parvuli sine regenerationis gratia morientes excludantur a regno Dei. Quomodo concupiscentia manet actu, praeterit reatu. Pauli testimonia perverse a Juliano exposita revocat ad catholicum intellectum. Ezechielis postremo auctoritatem, qua ille abutebatur, secundum legitimum sensum interpretatur.
AUGUSTINI EPISTOLA CCVII. (C)